Krom Nedir

Gümüş gibi parlak mavimsi beyaz kolay kırılan sert bir maden olan krom havaya karşı çok dayanıklıdır. Nemli havada bozulmaz yani paslanmaz. Bu niteliğinden dolayı paslanma olasılığı büyük olan madenlerden birçoğu ince bir krom tabakası ile kaplanır.

Krom doğada filizleri çok olan bir madendir. İlk defa Fransız kimyacısı Vauquelin tarafından 1797'de Sibirya'da bir kurşun filizi içinde bulunmuştur. Kromun bileşikleri zümrüt yakut safir gibi güzel renklerde olduğu için ona bu ad verilmiştir (Yunanca khroma renk demektir).

Krom doğada genellikle kristal halde bulunur. Dünyamızın katılaşması sırasında ilk kristalleşen elementlerden biridir. Krom filizi kromit adını taşır krom taşı demektir.

Çoğunlukla kayalar içinde ince kristaller halinde bulunur. Kromun birçok filizi bilinmektedir; bunlardan zümrüt yakut ve safir değerli taşlar olduğundan süs eşyası yapımında kullanılır. Ama en yaygın krom filizi kromittir.

Krom en başta demiri sertleştirmekte kullanılır. Krom-demir alaşımı çok sert olduğundan eğe gibi aşındırıcı âletlerin yapımında işe yarar. Krom-nikel alaşımının katıldığı demir ise çok dayanıklı ve esnek bir çelik verir. Bunlardan çeşitli makine parçalan zırhlar köprüler elektrik dirençleri yapılır.

Krom-volfram alaşımları ise çok daha serttir özellikle sert malzemeyi işlemek için kullanılan uçların yapımına yarar. Bu nedenlerle krom bileşikleri sanayide çok kullanılır. Bu bileşikler 2 3 5 6 7 değerlidir. Bunlardan krom 2 bileşikleri mavi krom 3 bileşikleri yeşil krom 6 ve 7 bileşikleri sarı turuncu ve kırmızı renkte olur. Bu niteliklerinden dolayı krom bileşikleri boya sanayiinde de geniş ölçüde kullanılır.

Kromun Özellikleri

Simgesi: Cr

Atom ağırlığı: 52

Atom sayısı: 24

Erime noktası: 1890 derece

Kaynama noktası: 2480 derece

Yoğunluğu: 7.1

Fiziksel ve Kimyasal Özellikler

Kromun en önemli cevheri kronit mineralidir. Az miktarda kullanıldığında çeliği sertleştirir. %10-26 arasında krom içeren paslanmaz çelikler, krom-demir alaşımlarıdır. Doğal krom, dört kararlı izotopu olan Krom-50 (% 4.31), Krom-52 (% 86.76), Krom-53 (% 9.55) ve Krom-54 ün (% 2.38) kanşımı biçiminde bulunur. Oda sıcaklığında Hidroklorik asit ve seyreltik sülfürik asit içinde çok yavaş çözünür. Kral suyu ve dumanlı nitrik asitten etkilenmez.

Krom Nerelerde Kullanılır

Krom cevheri başlıca metalurji, kimya, refrakter ve döküm kumu sanayinde kullanılır. Metallurji sanayinde krom ; ferrokrom, ferro-siliko-krom, krom bileşikleri, ekzotermik krom katkıları, diğer krom alaşımları ve krom metali şeklinde tüketilir. Metalürji endüstrisinde krom cevherinin en önemli kullanım alanı paslanmaz çelik yapımında kullanılan ferrokrom üretimidir. Paslanmaz çelik metal ve silah endüstrisinin çok önemli bir maddesidir. Krom çeliğe sertlik, kırılma ve darbelere karşı direnç, aşınma ve oksitlenmeye karşı koruma sağlar. Bu kapsamda kromun çeşitli alaşımları mermi, denizaltı, gemi, uçak, top ve silahlarla ilgili destek sistemlerinde kullanılır. Krom kimyasalları paslanmayı önleyici özellikleri dolayısıyla uçak ve gemi sanayinde yaygın olarak ; kimya endüstrisinde de sodyum bi-kromat, krumik asit ve boya hammaddesi yapımında, metal kaplama, deri tabaklama, boya maddeleri ( pigment), seramikler, parlatıcı gereçler, katalistler, boyalar, organik sentetikler, konserve yapma ajanları, su işleme, sondaj çamuru ve diğer birçok alanda tüketilir.

Krom metali, yüksek performans alaşımlarında, Al, Ti, Cu alaşımlarında, ısıya ve elektriğe dirençli alaşımlarda tüketilir.

Kromun süper alaşımları yüksek ısıya dayanıklı randımanı yüksek, türbin motorlarının yapımında kullanılmaktadır. Sertlik derecesi yüksek olan ve paslanmaya karşı çok dayanıklı olan krom bu özelliği nedeniyle paslanmaz çelik sanayinden (mutfak eşyaları makine parçaları vb) iş makineleri sanayisine kaplamacılık ve çelik yapımına kadar birçok alanda kullanılır Metalik cevherler grubunda yer alan krom özellikle metalürji kimya refrakter ve döküm sanayiinde kullanılır.

Elde Edilmesi

İşlenen ürün türüne bağlı olarak krom filizi her biri farklı amaçlarla kullanılan üç kategoriye ayrılabilir:

1 -Metalürjide kullanılan filiz,

2-Erimeyen maddelerle paslanmayı önleyici maddelerin vb’nin üretiminde kullanılan filiz,

3-Kimya endüstrisinde kullanılması amaçlanan filiz.

Metalürjide kullanılacak filizin saf krom-demir alaşımı elde etmeye elverişli olması için en az % 48 oranında kromoksit (Cr2O3), demir olduğu durumdaysa 1/3 oranında krom içermesi gereklidir. Krom alaşımlarının hazırlanabilmesi için kromun indirgenmesi gerekir.

Cr2O3 + 2Al 2Cr + Al2O3

2Cr2O3 + 3Si 4Cr + 3SiO2

Örneğin oksijen maden eritme ocaklarında karbon (kok) gibi başka elementlerle birleştirilerek yok edilmelidir. Bir demir ve krom alaşımı olan ve ferro krom denen alaşım böyle elde edilir. Bu alaşımda biraz karbonda bulunur. Çeşitli minerallerinde krom bulunmasına karşın işlenmedeki ekonomikliği nedeniyle elde edildiği tek kaynak kromittir.